Nestle-ն աշխարհի խոշորագույն ընկերություններից է, որը թողարկում է բազմազան ապրանքներ՝ շոկոլադ, սուրճ, հանքային ջուր, պաղպաղակ, մանկական սնունդ, յոգուրտներ, կոսմետիկա, կենդանիների համար կեր և այլ տարատեսակ ապրանքներ։ Արտադրության ծավալները այնքան մեծ են, որ, գուցե, յուրաքանչյուր մարդ գոնե մեկ անգամ գնել է Nestle-ի ապրանքներից։ Այս ընկերությունն իրավամբ գտնվում է սննդամթերքի արտադրության խոշորագույն և ամենահաջողակ ընկերությունների ցանկում:
Nestle-ի ծնունդը
Հենրի Նեսթլեն մասնագիտությամբ դեղագործ էր։ 1860-ականներին նա հայտնաբերեց կաթնակեր երեխաների այլընտրանքային կերակրման բացակայության խնդիրը և սկսեց փորձեր իրականացնել ալյուրի, շաքարի և կաթի կիրառմամբ։ Շատ երեխաներին որոշակի պատճառներով հնարավոր չէ կերակրել մայրական կաթով, և Հենրի Նեսթլեն ցանկանում էր օգնել նրանց՝ ստեղծելով կերակրման այլընտրանքային եղանակ։ Պետք է նշել, որ այն ժամանակ մայրերից շատերը չգիտեին և չէին կարողանում իրենց ճիշտ խնամել, որպեսզի նրանց տված կաթը լիներ առողջ։ Արդյունքում նրանց երեխաները չէին ստանում բավարար քանակությամբ անհրաժեշտ սննդանյութեր և ուղղակի մահանում էին։ Հենրի Նեսթլեն լուծեց այդ խնդիրը՝ ստեղծելով առաջին մանկական չոր խառնուրդը «Կաթնային ալյուր Nestle» անվանումով։
Իր գյուտից առաջ Հենրի Նեսթլեն զբաղվում էր լիովին տարբեր գործերով։ Նա վաճառում էր մանանեխ,
քացախ և գազ լապտերների համար:
Nestle-ի մանկական խառնուրդը համընդհանուր ճանաչում ձեռք բերեց այն բանից հետո, երբ այդ խառնուրդը փրկեց մեկ երեխայի կյանք։ Նա շատ թույլ էր ծնված օրվանից, իսկ նրա օրգանիզմը չէր ընդունում մայրական կաթը և դրա ցանկացած փոխարինիչները։ Այդ երեխան կարող էր պարզապես մահանալ, եթե չլիներ Nestle-ի մանկական ալյուրը, որը նրա համար ի հայտ եկավ որպես փրկիչ-բանաձև։ Այս երևույթի մասին լուրն արագորեն տարածվեց Եվրոպայի շատ քաղաքներում և Nestle-ի մանկական կաթը սկսեց ստանալ մեծ ճանաչում։
Nestle-ի տարբերանշանը
Հենրի Nestle-ն հասկանում էր, որ իր ապրանքանիշի հաջողության համար անհրաժեշտ էր ֆիրմային տարբերանշան։ Տարբերանշանի կարգավիճակում Հենրին ընտրել է ընտանեկան զինանշանի պատկերը՝ թռչնի բներ ճտերով։
Սկզբնապես Nestle-ի տարբերանշանում պատկերված էին երեք ճտեր իրենց մոր հետ։ 1980-ականների վերջերին երեք ճտերից մնացել էին երկուսը։ Ընկերության ղեկավարներն այս որոշումը կայացրել էին հիմնվելով այն բանի վրա, որ ադ տարիներին եվրոպական երկրների մեծ մասում երեխաների միջին քանակը
նվազել էր 2-ի, իսկ մինչ այդ հավասար էր 3-ի։
Այդ պատկերը դարձավ ընտանիքի խորհրդանիշը, քանի որ «nestle»-ն շվեյցարական բարբառից թարգմանաբար նշանակում է թռչնի փոքրիկ բույն։ Եվ չնայած, որ Հ․ Նեսթլեի խորհրդականները պնդում էին, որ ֆիրմային տարբերանշան ընտրվեր այլ պատկեր՝ սպիտակ խաչը, նա մնաց իր ասածին։
«Խաչի պատկերները ամենուրեք են։ Եվ շատերն են այն օգտագործում։ Իսկ իմ ընտանեկան զինանշանը
կարող եմ օգտագործել միայն ես և ոչ ոք»։
Մրցակցությունը
10 տարի ավելի վաղ ստեղծված Չարլզ և Ջորջ Փեյջերի «Խտացրած կաթի արտադրությամբ զբաղվող անգլոշվեյցարական ընկերությունը» դարձավ Նեսթլեի հիմնական մրցակիցը։ 1870-ականներին այդ ընկերությունը սկսել էր իր ապրանքատեսակների շրջանակը ակտիվորեն ընդլայնել՝ ավելացնելով նոր կաթնային ապրանքների տեսակներ։ Այդ պահին Nestle-ն, որը ղեկավարում էր Ժյուլյու Մոները, չէր էլ պատրաստվում հանձնվել։ Ի պատասխան՝ Nestle-ն սկսեց խտացրած կաթի սեփական արտադրությունը, որը իր որակով մեկ մակարդակ բարձր էր Փեյջերի առաջարկած ապրանքից։
Մրցակիցներից բացի Nestle-ն ուներ նաև «ընկերներ»։ Օրինակ, շատերի կողմից սիրված կաթնային շոկոլադը հայտնագործել էր Հենրի Նեսթլեի հարևան և ընկեր Դանիել Փիթերը։ Սովորական մտահղացումն իրագործելով և պարզապես կակաոյի փոշի ավելացնելով կաթի մեջ, Փիթերը ստեղծեց կայացած ընկերություն, որը շոկոլադի վաճառքների ռեկորդներ էր գրանցում։ Հետագայում այս ընկերությունը մտավ Nestle-ի կազմի մեջ։
Համաշխարհային շուկայի նվաճումը
Nestle-ն մուտք գործեց 20-րդ դար՝ սեփական արտադրամասեր ունենալով Գերմանիայում, Իսպանիայում, Մեծ Բրիտանիայում և ԱՄՆ-ում։ Իսկ 5 տարի անց Nestle-ն միավորվեց իր նախկին մրցակցի՝ «Խտացրած կաթի արտադրությամբ զբաղվող անգլոշվեյցարական ընկերության» հետ։ Սկսվեց Nestle-ի մասնաճյուղերի ակտիվ կառուցումն աշխարհի խոշորագույն քաղաքներում, իսկ արտադրության արտահանման ծավալներն ավելանում էին սպառողների (ընկերության ապրանքների նկատմամբ) հավատարմության աճի հետ միասին։ Արդեն 1907 թվականին Nestle-ն գրավել էր Ավստրալիայի, Սինգապուրի և Հոնկոնգի շուկաները։
Nestle-ի Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին
Առաջին համաշխարհային պատերազմը սկզբնապես բացասաբար անդրադարձավ Nestle-ի գործունեության վրա։ Ընկերությունը ստիպված էր կաթի պահեստավորված գրեթե բոլոր պաշարները վաճառել բնակչությանը, քանի որ նկատվում էր սննդամթերքի խիստ պակասուրդ։ Սակայն, այդ տարիներին Nestle-ն լավ գումարներ աշխատեց խտացրած կաթի և կաթնային փոշու արտադրության շնորհիվ, քանի որ կառավարությունը դրանք գնում էր մեծ ծավալներով և ուղարկում զինվորներին։ Խտացրած կաթի շուրջ ստեղծված իրարանցման հետևանքով և ապրանքի նկատմամբ պահանջարկը բավարարելու համար Nestle-ն ստիպված էր բացել լրացուցիչ արտադրամասեր։ Պատերազմի ավարտին Nestle-ն ուներ ավելի քան 40 արտադրամաս։
Սակայն պատերազմի ավարտն առևտրային տեսանկյունից այդքան էլ դրական չէր Nestle-ի համար։ Կառավարության կողմից խոշոր պատվերները դադարեցվել էին։ Չնայած, որ վաճառքում առկա էր թարմ կաթ, բնակչությունը չէր շտապում գնել այն, քանի որ պատերազմի տարիներից սովոր էր խտացրած կաթին ու կաթնային փոշուն և չէր ցանկանում նորից վերադառնալ թարմ կաթի օգտագործմանը։ Ընկերությունում ստեղծված իրավիճակը որոշակի չափով կայունացնելու համար Nestle-ն հրավիրեց շվեյցարացի փորձագետ Լուիս Դալլեսին։ Դալլեսի տաղանդի և կառավարման ունակությունների շնորհիվ Nestle-ն կարողացավ դուրս գալ արտադրության ու վաճառքների բարձր մակարդակի և առանց մեծ խնդիրների մարել կուտակված պարտավորությունները։
Նոր ապրանքները
1920-ականներին Nestle-ն սկսեց նոր ապրանքներով ակտիվորեն համալրել իր տեսականին։ Հատկապես շեշտը դրվել էր շոկոլադի արտադրության վրա, որը Nestle-ի արտադրանքների ցանկում կաթնային ապրանքներից հետո դարձավ երկրորդը ըստ նշանակալիության։
Շուկայում ապրանքներ հայտնվեցին նաև երեխաների համար։ Օրինակ՝ փոշե մածուկ և խմիչք «Milo»-ն։ 1938 թվականն բեկումնային դարձավ Nestle-ի համար, երբ աշխարհը տեսավ առաջին Նեսքաֆեն։ Նեսքաֆե լուծվող սուրճը սկսեց տիեզերական արագությամբ գրավել համաշխարհային շուկան՝ շնորհիվ ցածր գնի, հաճելի համի և գրագետ մարքեթինգային քաղաքականության։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ազդեցությունը
Սկզբնական շրջանում պատերազմը նորից վնասներ է հասցնում Nestle-ին։ Ընդամենը մեկ տարվա ընթացքում ընկերության եկամուտները 20 միլիոն դոլարից նվազեցին 6 միլիոնի։ Դժվարացել էր արտադրանքների մատակարարումը այլ երկրներ՝ Շվեյցարիայի՝ մնացած աշխարհից էլ ավելի մեկուսանալու պատճառով։ Սակայն Nestle-ն գտավ խնդրի լուծումը՝ արտադրության և մասնագետների մի մասին տեղափոխելով Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ։ Ամերիկացի զինվորները Նեսքաֆեն ընտրեցին որպես ամենօրյա հիմնական խմիչք, և պատերազմի կեսերին Նեսքաֆեի վաճառքի ծավալներն արդեն տպավորիչ էին։ Պատերազմի ավարտին Nestle-ի տարեկան շահույթը հասավ 225 միլիոնի դոլարի։ Ընկերությունը դարձավ բացարձակ առաջատարը սուրճի, շոկոլադի և այլ ապրանքների արտադրության ոլորտներում։
Հոլդինգի ձևավորումը
Պատերազմից հետո Nestle-ի պատմության մեջ գերազանցապես դրական արդյունքներ էին գրանցվում։ Իրականացվում էր արտադրության ակտիվ ընդլայնում, մեծանում էին վաճառքի ծավալները և բրենդի ճանաչումը։ 70-ականներին Nestle-ն, Alimentana S.A.-ն և Maggi Company-ն հայտարարեցին իրենց միաձուլման մասին։ Այդպիսով՝ հայտնվեց Nestle Alimentana Company հոլդինգը։
Սակայն դրանով Nestle-ի՝ այլ ընկերություններին կլանումը չավարտվեց։ 20-րդ դարի միջնամասում Nestle-ի մաս դարձավ Crosse & Blackwell-ը, որն արտադրում էր պահածոյացված ապրանքներ։ Ավելի ուշ միացավ նաև Findus-ը, որը զբաղվում էր սառեցված բանջարեղենի և մրգի արտադրությամբ ու վաճառքով։ Արդեն 1970-ականներին Nestle-ն ձեռք բերեց մրգային հյութերի արտադրող Libby-ին և սառեցված մթերքներ արտադրող Stouffer-ին։
Սննդամթերքի շուկայի սահմաններից դուրս գալը
Չնայած որ, Nestle-ն միշտ զբաղվում էր բացառապես սննդամթերքի արտադրությամբ ու վաճառքով և դա անում էր մեծ հաջողությամբ, ընկերությունը, միևնույն է, գլոբալ ընդլայնման որոշում էր կայացրել։ 1970-ականների կեսերին Nestle-ն դարձավ կոսմետիկայի ոլորտի առաջատար L’Oreal-ի բաժնետոմսերի խոշոր փաթեթի սեփականատերը։
Այդ նույն 1970-ականները Nestle-ի համար այդքան էլ դրական ժամանակներ չէին։ Մեծ թվով երկրների տնտեսական աճի դանդաղեցումը, արժույթների փոխարժեքի տատանումները, նավթի գների բարձրացումը բարդացրեցին Nestle-ի ֆինանսական դրությունը։ Իրավիճակն ինչ-որ չափով շտկելու համար Nestle-ն նորից գնաց վճառական քայլի՝ գնելով դեղագործության ոլորտում աշխատող Alcon Laboratories Inc-ի բաժնետոմսերը։ Այդ քայլը ռիսկային էր, քանի որ Nestle-ն մինչ այդ երբեք չէր առնչվել այդ ոլորտի կազմակերպությունների հետ և չէր էլ կարող կանխատեսել, թե ինչպես դա կանդրադառնար ընկերության ապագա գործունեության վրա։ Սակայն, ինչպես ցույց տվեց ժամանակը, Nestle-ի՝ կոսմետիկայի և դեղագործության հետ կապն իրեն լիովին արդարացրեց և բարելավեց նրա ֆինանսական դրությունը։
Nestle-ի գործունեության ամենաբարեկեցիկ փուլը սկսվեց 1990-ականների սկզբներին, քանի որ վերացվել էին արտահանման և առևտրի մինչ այդ առկա բոլոր խոչընդոտները։ Սկսվեց Nestle-ի մուտքը Եվրոպայի և Ասիայի նոր շուկաներ, ինչը ընկերության զարգացման և հեռանկարների համար մեծ հնարավորություններ էր բացում։
Այժմ դժվար է պատկերացնել սննդամթերքի խանութ, որի դարակների վրա չլինեն Nestle-ի ապրանքներ։ Nestle-ն արտադրել և այժմ էլ արտադրում է մանկական սնունդ, շոկոլադ, սուրճ, պահածոներ, խմիչքներ և սննդամթերքի բազմաթիվ այլ տեսակներ։ Nestle-ի արտադրանքը կարելի է գտնել աշխարհի ավելի քան 60 երկրներում, որոնցից շատերում Nestle-ն հանդիսանում է սննդամթերք վաճառող առաջատար ընկերությունը։
