Հարստության ճեղքվածքը

Հեղինակ՝   Արտյոմ Աշիգով

Եթե տնտեսագետ Կառլ Մարքսը այսօր կենդանի լիներ, նա անհապաղ կմատնանշեր, որ իր պնդումը ճիշտ էր․ ժամանակին նա նկատել էր, որ «կրոնը և ռասան էական չեն։ Աշխարհում առկա է մեկ ճակատամարտ, ճակատամարտ հարուստների և աղքատների միջև։ Իսկ մնացած ամեն ինչը նախատեսված է միայն աղքատների ուշադրությունը կարևոր հարցերից շեղելու կամ դրանք թաքցնելու համար»։

 

Ամբողջ աշխարհը (այդ թվում՝ նաև ԱՄՆ-ն) բախվում է հարստության բաշխման անհավասարության խնդրին։ Աշխարհի հարստության մեծ մասը կենտրոնացած է փոքրաթիվ խմբի ձեռքերում՝ առաջացնելով հարստության ճեղքվածք։ Հարստության ճեղքվածքը մի իրավիճակ է, երբ մարդկանց փոքր խումբը վերահսկում կամ տիրապետում է հարստության մեծ մասին, իսկ մեկ այլ, շատ ավելի մեծաքանակ խումբը հազիվ է գոյատևում։ Հարստության միջև այդ խզումը արտացոլվում է ինչպես ակտիվների, այնպես էլ եկամուտների բաշխման մեջ։

 

Բնության օրենքները չեն ապահովում հարստության հավասար բաշխումը։ Որոշ մարդիկ ունեն բնատուր տաղանդ ու ավելի աշխատասեր են այլ մարդկանց համեմատ և հետևաբար ունեն ավելի մեծ հարստություն։ Այնուամենայնիվ, բարեկեցության մակարդակի միջև խզումը կարող է կապ ունենալ նաև համակարգային կոռուպցիայի հետ, որը մեծացնում է հարուստ մարդկանց էլ ավելի հարստանալու շանսերը։

 

Մյուս կողմից հարուստները «խաղում են» այլ կանոններով և քիչ հավանական է, որ մարդիկ, ովքեր ծնվել են հարուստ ընտանիքում, կդառնան աղքատ կամ հակառակը։ Ճիշտ է, որ բավական մեծ թվով մարդիկ միլիոնատեր կամ միլիարդատեր են։ Սակայն այդպիսին դառնալու շանսերը բավական մշուշոտ են։ Մեծ է հավանականությունը, որ մարդկանց մեծամասնությունը մահանալու է միևնույն տնտեսական դասում, որին նա դասվում էր ծնվելու պահին։

 

Հարստության բաշխումը բավական նման է Պարետոյի սկզբունքին: Ազգությամբ իտալացի տնտեսագետը ձևակերպեց մի կանոն, որը կոչվում է 80/20-ի սկզբունք։ Այդ կանոնը կիրառվում է շատ դեպքերում (սկզբնապես ասվում էր, որ ջանքերի 20 տոկոսը բերում է 80 տոկոս արդյունք, իսկ ջանքերի մնացած 80 տոկոսը՝ ընդամենը 20 տոկոս արդյունք, այդ թվում՝ նաև եկամուտների պարագայում։ Նա պնդում էր, որ համաշխարհային հարստության 80 տոկոսը գտնվում է աշխարհի բնակչության ընդամենը 20 տոկոսի ձեռքերում։ Դա, իհարկե, կարող է նյարդայնացնել սովորական/միջին խավին պատկանող մարդուն, քանի որ նա կարծում է, որ այդպիսի բաշխումը արդարացի չէ։

 

Այս օրերին հարստության բաշխումը կարող է ավելի դաժան կամ անարդար թվալ, քանի որ ըստ ունեցվածքի դասակարգման՝ վերին շերտում պատկանող 1 տոկոսը տիրապետում է աշխարհի ռեսուրսների 45 տոկոսից ավելին։

 

Եթե հաշվի առնվի միայն բնակչության ամենահարուստ 10 տոկոսի եկամուտները, ապա նրանք ունենում են 16 անգամ ավելի շատ եկամուտներ, քան բնակչության ստորին 10 տոկոսը։ Այդպիսի վիճակագրական տվյալները վերաբերում են նաև այնպիսի երկրներին, ինչպիսին է ԱՄՆ-ն, որն ունի իրավունքների պաշտպանության բավական զարգացած համակարգ։ Երրորդ աշխարհի երկրներում հարստության բաշխումն էլ ավելի վատ է։ Այդ երկրներում մարդկանց մի խումբ վերահսկում է ամեն ինչ, իսկ մնացածները աշխատում են նրանց համար։

 

Շատ թվով մարդիկ կարծում են, որ հարստության ճեղքվածքը կարելի է փոքրացնել հարկային քաղաքականության միջոցով, սակայն միևնույն ժամանակ էլ համոզված են, որ ամեն ինչ իրենց դեմ է։ Նրանք կարծում են, որ կառավարությունը չի հետևում պրոգրեսիվ հարկմանը, և հարուստները չեն հարկվում այն չափով, ինչքան որ պետք է։

 

Եկամտային հարկը, որը աղքատների նկատմամբ կիրառվող հիմնական հարկատեսակն է, սովորաբար ավելի բարձր է, քան հարուստների նկատմամբ կիրառվող դրույքաչափերն են։ Հարուստները ձևավորում են իրենց եկամուտների մեծ մասը կապիտալի հավելաճի միջոցով, ինչի նկատմամբ կիրառվող հարկը (ի դեպ, Հայաստանում չի կիրառվում), սովորաբար ավելի ցածր է, քան եկամտահարկը։ Հարկային օրենքներում այնքան շատ են բացերը, որ դրանք հաճախ համեմատում են շվեյցարական պանրի հետ։ Զարգացած երկրներում հարուստները հիմնականում վճարում են 10-20 տոկոսի միջակայքում հարկեր, երբ աղքատները հարկվում են ավելի բարձր դրույքաչափով։

 

Շատերը հարստության ճեղքվածքը համարում են կապիտալիզմի թերություններից մեկը, սակայն չպետք է մոռանալ, որ գյուտերի մեծամասնությանը մարդիկ պարտավոր են կապիտալիզմին։ Պետք է հիշել նաև, որ սոցիալիզմի պարագայում այդ ճեղքվածքը շատ ավելի մեծ էր, քանի որ մարդկանց շատ ավելի փոքրաթիվ շրջանակ էր գտնվում «սննդային բուրգի» գագաթին:

Դիտվել է՝ * անգամ

Լրահոս

  • 2021-03-10
  • Փոփոխություններ և լրացումներ են իրականացվել կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների չեզոքացման 25-րդ միջոցառման մեջ
  • 2021-03-09
  • Պարզեցվել է էքպրես բեռների տեղափոխման ընթացակարգը
  • 2021-02-26
  • Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը՝ – 7,5%
  • 2021-02-23
  • 2020թ․ Հայաստանի տնտեսական աճը` -7.6 տոկոս
  • 2021-02-17
  • Հաշվարկային փաստաթղթերի քանակի և արտացոլված շրջանառության աճ․ ՊԵԿ
  • 2021-02-04
  • ՀՀ կառավարությունը տեղաբաշխել է 750 միլիոն դոլար ծավալով եվրապարտատոմսեր
  • 2021-02-02
  • Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը 5.5%
  • 2021-02-01
  • Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը՝ – 7,5%
  • 2021-01-29
  • ԵԱՏՄ ազգային արժույթների դերը միջազգային հաշվարկներում
  • 2021-01-20
  • 1000 խոշոր հարկ վճարողները
  • 2021-01-15
  • Հայաստանի սպառողական շուկայում 12-ամսյա գնաճը կազմել է 3.7%
  • 2021-01-13
  • ՀՀ կենտրոնական բանկը ՀՀ արտարժութային շուկայում կիրականացնի գործառնություններ
  • 2021-01-12
  • ԵԱԶԲ-ի աջակցությամբ AMX-ում կներդրվի առևտրային նոր համակարգ
  • 2021-01-12
  • 2021թ․ տնտեսական աճը Հայաստանում կկազմի 3,1%. ՀԲ
  • 2021-01-12
  • «Կոմիտաս-150» հուշադրամը` «Տարվա հուշադրամը» անվանակարգում
  • 2020-12-28
  • Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը՝ – 7.2%
  • 2020-12-15
  • Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը բարձրացվել է 1.0 տոկոսային կետով. ԿԲ
  • 2020-12-04
  • Խնդրահարույց վարկերի աճը շատ ավելի փոքր է, քան պատմականորեն արձանագրվել է ցնցումների ժամանակ. ԿԲ
  • 2020-12-03
  • Ներկայում և դիտարկելի ապագայում գնաճի անկառավարելի արագացման էական ռիսկեր չկան. ԿԲ
  • 2020-12-03
  • 2019թ. Հայաստանում աղքատության մակարդակը գնահատվել է 26.4%։
  • 2020-11-25
  • Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը՝ – 6,7%
  • 2020-11-24
  • Կենտրոնական բանկը ՀՀ արտարժութային շուկայում կիրականցնի գործառնություններ
  • 2020-09-25
  • Եվրահանձնաժողովը Covid-19-ի հետևանքները մեղմելու և դատական բարեփոխումների համար Հայաստանին կհատկացնի ընդհանուր 60 մլն եվրո
  • 2020-09-25
  • Հաստատվել է կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների չեզոքացման 25-րդ ծրագիրը
  • 2020-09-24
  • ՀՀ ԿԲ նախագահի տեղակալ Ն․ Երիցյանի ելույթը խորհրդարանական լսումների ժամանակ
  • 2020-09-24
  • 2020 թվականի օգոստոսին` հուլիսի համեմատ աշխատատեղերն ավելացել են շուրջ 5 հազարով․ ՊԵԿ
  • 2020-09-22
  • Վարշավայի ֆոնդային բորսան մտադիր է ձեռք բերել Հայաստանի ֆոնդային բորսան
  • 2020-09-17
  • Ամփոփվել են պետական աջակցության 17-րդ միջոցառման 1-ին ու 2-րդ ծրագրերով դրամաշնորհային մրցույթների արդյունքները
  • 2020-09-17
  • «Համաշխարհային նորարարության համաթիվ 2020» զեկույցում Հայաստանը 3 տեղով բարելավել է իր դիրքը
  • 2020-09-16
  • Ֆինանսական վնասաբեր ծրագրերի գրոհները Հայաստանում ուժգնացել են
  • 2020-09-15
  • Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը նվազեցվել է 0.25 տոկոսային կետով
  • 2020-09-10
  • Փոփոխություններ՝ պետական ռեգիստրի կողմից մատուցվող ծառայություններում
  • 2020-09-10
  • Մրցույթ COVID-19-ի դեմ պայքարում լավագույն թվային լուծումների համար
  • 2020-09-10
  • MasterCard-ը ԿԲ թվային արժույթի փորձարկման համար հարթակ է գործարկել
  • 2020-09-09
  • Անհրաժեշտ հմտությունները ըստ Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի
  • 2020-09-04
  • ՀՀ կենտրոնական բանկն ընդլայնել է հրապարակվող վիճակագրական տեղեկատվության ցանկը
  • 2020-08-31
  • IDBank-ը դոլարային պարտատոմսերի 2020 թվականի 2-րդ թողարկումն է իրականացրել
  • 2020-08-31
  • Համաշխարհային ավտոարտադրողները $250 մլրդ-ի եկամուտ են կորցրել
  • 2020-08-28
  • Ֆինանսների նախարարության հանրային հաշվետվությունը հարկային համակարգում իրականացված բարեփոխումների վերաբերյալ
  • 2020-08-28
  • Քննարկվել են համընդհանուր հայտարարագրման իրականացման մեխանիզմները
  • 2020-08-27
  • Կառավարությունը հաստատել է Կապսի ջրամբարի ծրագրի շրջանակում հողերի ձեռքբերման և վերաբնակեցման միջոցառումները
  • 2020-08-27
  • Հաստատվել է Փոքր և միջին ձեռնարկատիրության զարգացման 2020-2024թթ․-ի ռազմավարությունը
  • 2020-08-21
  • ԱԱՀ-ի վճարման ժամկետը երեք տարով հետաձգելու արտոնություններ
  • 2020-08-20
  • Առաջատար բանկերի փորձը COVID-19-ի ընթացքում
  • 2020-08-18
  • Մեկնարկում է ՄԻԱՍԻՆ նախագիծը
  • 2020-08-14
  • Պետական օժանդակության 24-րդ միջոցառում
  • 2020-08-14
  • 22 միջոցառումներով շահառուներին հասանելի է դարձել ընդհանուր առմամբ 144,5 մլրդ դրամ
  • 2020-08-14
  • Կառավարությունը տրամադրել է հերթական արտոնությունները
  • 2020-08-13
  • Պետական օժանդակության 23-րդ ծրագիր
  • 2020-08-10
  • Կորոնավիրուսից տուժած 550 հազարից ավելի ֆիզիկական անձ օգտվել է վարկերի վերանայման հնարավորությունից
  • 2020-08-05
  • Գյուղոլորտում իրականացվող պետաջակցության ծրագրերի ընթացիկ արդյունքները
  • 2020-08-04
  • Հայաստանի ֆոնդային բորսայում ցուցակված պարտատոմսերն առաջին անգամ փոխցուցակվել են արտասահմանյան ֆոնդային բորսայում
  • 2020-08-04
  • Զգալի նվազել է պետության պարտքը տնտեսվարող սուբյեկտների նկատմամբ
  • 2020-08-03
  • Կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների չեզոքացման 21-րդ միջոցառման շահառու 12,857 տնտեսվարող ընդհանուր առմամբ ստացել է շուրջ 2.6 մլրդ դրամ
  • 2020-07-28
  • Հարկաբյուջետային քաղաքականությունը կդառնա խթանող՝ հակազդելով կորոնավիրուսի համավարակի (COVID-19) հետևանքներին
  • 2020-07-28
  • Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքն անփոփոխ՝ 4.50%
  • 2020-07-27
  • Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը՝ -7,5 տոկոս
  • 2020-07-27
  • Հյուրանոցային ոլորտում գործազրկությունը աննախադեպ է և գնալով աճում է
  • 2020-07-27
  • Համավարակի պատճառով առաջին դասարան գնալու պատրաստվող 40 միլիոն երեխա զրկվել է նախադպրոցական կրթությունից
  • 2020-07-24
  • Հեռահաղորդակցության չորս խոշոր խաղացողների հարկերը 47.8%-ով ավելացրել են առաջին կիսամյակում
  • 2020-07-23
  • Առաջինը տարածաշրջանում Հայփոստը գործարկում է դրամական փոխանցումների նոր համակարգ
  • 2020-07-23
  • Մեկնարկել է 19-րդ հակաճգնաժամային միջոցառման հայտերի ընդունումը
  • 2020-07-23
  • Մեկնարկում է մաքսային վարչարարության գնահատման ծրագիրը
  • 2020-07-23
  • ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունը և PwC Արմենիան համատեղ հետազոտություն են կատարել կորոնավիրուսի վերաբերյալ
  • 2020-07-21
  • ԱՃԹՆ-ի խորհուրդը Հայաստանին շնորհել է ամենաբարձր գնահատականը
  • 2020-07-20
  • 2020թ. առաջին կիսամյակի 1000 խոշոր հարկ վճարողները
  • 2020-07-19
  • Պետական աջակցության 1-ին և 2-րդ ծրագրերով բավարարվել է 17331 վարկային հայտ, տրամադրվել՝ ավելի քան 82 մլրդ դրամ
  • 2020-07-19
  • Հայաստանը վերացրել է ԵԱՏՄ երկներից պետգնումներում մասնակցելու խոչընդոտները
  • 2020-07-16
  • ԱԺ-ն քննարկեց թվայնացման համար աշխատանքային գրքույկների ներկայացման ժամկետը երկարաձգելու հարցը
  • 2020-07-16
  • Բորսայում կայացավ 60 միլիարդ դրամ ծավալի պետական պարտատոմսերի աննախադեպ աճուրդ
  • 2020-07-09
  • Խմիչքի արտադրության ոլորտում կիրականացվի 1,6 մլրդ դրամի ներդրումային ծրագիր
  • 2020-07-09
  • ՊԵԿ-ն ամփոփում է 2020 թվականի 1-ին կիսամյակում ապահովված եկամուտները
  • 2020-07-07
  • Համավարակի պատճառով եվրոգոտու պետությունների ՀՆԱ-ի անկումը կկազմի 8,7 տոկոս
  • 2020-07-03
  • ԵԱՏՄ շրջանակում Հայաստանը մեկ տարով մաքսատուրքի արտոնություն է ստացել
  • 2020-07-03
  • 2019 թ. արձանագրված 7.6 տոկոս տնտեսական աճը լավ պաշար է 2020-ի համար
  • 2020-06-30
  • EBRD-ն ու UNWTO-ն կաջակցեն Հայաստանում զբոսաշրջության վերականգնմանը
  • 2020-06-30
  • ՀՀ-ը բարելավել է դիրքերը «Տնտեսական ազատության ինդեքսում»
  • 2020-06-28
  • 20 միլիոն ԱՄՆ դոլար կուղղվի COVID-19-ից տուժած ՄՓՄՁ-ների ֆինանսավորմանը
  • 2020-06-25
  • Ազգային ժողովն ամբողջությամբ ընդունել է գույքահարկի նոր համակարգ սահմանող օրինագիծը
  • 2020-06-25
  • Պետական օժանդակության 22-րդ ծրագիր

    Ամենաընթերցված

    7 օր 30 օր